فرسودگی شغلی

شغل هر فرد چیزی بیش از کارها وفعالیت های مشخصی همچون تایپ،رانندگی،ارائه گزارش و... است و مستلزم آن است که وی با همکاران،مافوق ها ،ارباب رجوع و...تعامل داشته باشد و قوانین،مقررات و آئین نامه های سازمان را رعایت کند.حتی ممکن است  فرد در شرایط کاری یا محیطی که چندان هم مطلوب نباشد کار کند.این بدان معنی است که عوامل موجود در محیط کار بطور وسیعی با سلامت وبیماری افراد شاغل در ارتباطند،به گزارش ساز مان بین المللی کار در سال 2000،از هر سه نفر مستخدم یک نفر از کشمکش بین کار و محیط خانواده به عنوان یکی از بزرگترین مشکلات زندگی یاد می کند.درواقع ارزیابی هر فرد درباره کار خود، ارزیابی مجموعه ای از متغیرها وعوامل متفاوت را شامل می شود که در نهایت رضایت یا عدم رضایت شغلی فرد وعملکرد وی را تحت تاثیر قرار می دهد.بنابر این توجه به بهداشت روانی در تمام عر صه های زندگی از جمله زندگی کاری فرد بسیار حائزاهمیت است.

نتایج برخی تحقیقات نشان می دهد که بین مـولفـه هـای فشارهای روانی ناشی از محیـط  کار با تمایل به ترک شغل رابطه مثبت وجود دارد.موضوع تحلیل قوای کارکنان یا فرسودگی شغلی در حال حا ضر یک مشکل شایع در مشاغل خدماتی است، به طوری که طبق آمار موجود از هر هفت نفر شاغل در پایان روز ،یک نفر دچار تحلیل می شود. از آن جا که فرسودگی شغلی در کارکنان باعث کاهش بازده کاری،افزایش غیبت   از کار، افزایش هزینه های بهداشتی و جابجائی پرسنل ، تغییرات رفتاری و فیزیکی وکاهش  کیفیت خدمات ارائه شده به مراجعان و به د نبال آن نارضایتی از خدمات می شود واز همه مهم تر مشتریان یا مراجعان تحت تاثیر قرارمی گیرندبنابراین شناخت وپیشگیری از فرسودگی شغلی در ارتقاء بهداشت روانی افراد و نیزارتقاءسطح کیفی خدمات ارائه شده،نقش بسزایی خواهد داشت.

مفهوم فرسودگی شغلی :

فرسودگی شغلی اصطلاحی است که گاهی به جای آن از معادل هایی چون تنیدگی،تحلیل رفتگی،   بی رمقی ،از توان افتادگی،زدگی از کار،خستگی مفرط،تهی شدگی وفرسایش روانی می توان استفاده کرد.بین روان شناسان بر سر تعریف فرسودگی شغلی اتفاق نظر وجود ندارد.گروهی فرسودگی شغلی را با استرس شغلی یکی میدانند .       

  ((پانیس وارونسون)).در سال 1981 فرسودگی شغلی را از عمده ترین پیا مدهای اجتناب نا پذیر استرس شغلی می دانند که تا زمانی که استرس از میان بر داشته نشود،همچنان ادامه خواهدداشت.نتیجه فرسودگی شغلی از دست رفتن انگیزه،اشتیاق،انرژی وکاهش عملکرد درزندگی است.فرسودگی شغلی تنها خستگی و فشار ناشی از کار نیست که بعد از کار مداوم به وجود آید بلکه به سبک زندگی فرد و ساعات خار ج از کار او نیز سرایت می کند.

مراحل وسیر فرسودگی شغلی:

مرحله ماه عسل: زمانی است که ما در جایی استخدام می شویم وبا شور و شعف خاصی کار خود را شروع می کنیم ممکن است زود تر از وقت معمول سر کار حاضر شویم ودیرتر هم محیط کار را تر ک کنیم.

کـمـبـود کـار مـایـه: مـرحـلـه ای اسـت کـه فـرد احـسـاس کم آوردن انـرژی مـی کـند ونا رضایتی شغلی وخستگی شروع می شود.

آغاز نشانه های مزمن فرسودگی شغلی : در این  مرحله احساس خستگی مزمن،سردرد های دوره ای تر ش کر دن معده،خشم و افسر دگی و استرس

 دوره ای ، ترش کردن معده ، خشم و افسردگی واسترس کار، شدت پیدا می کند.*پذیرش واقعیت ها ورهاکردن آرمان و آرزوهای ناممکن.

بحران:دراین مرحله،بد بینی عمیق،شک به توانایی های شخصی،حساس بودن به بیماری های جسمی و روانی، نا امیدی و ذهنیت فرار از مشکلات ایجاد می شود.

مرحله به بن  بست رسیدن:یعنی فرد،مستعد خطر از دست دادن شغل       می شود.با مراجع،همکاران و مدیر در محل کاردرگیر می شود. درخا نه نیز با همسر وفرزندان خود برخورد های مکرری نشان می دهد.

 شیو ه های مقابله:

*تغییر طرز فکر نسبت به کار و زندگی ،   خوش بینی و استفاده از خودگویی های مثبت نسبت به خود و دیگران.

*شناسایی محدودیتها و پرهیز کردن از انجام کارهایی که توان ذهنی و جسمی لازم برای آنها را نداریم.

*پرداختن به تفریحات و سرگرمی های لازم.

*توجه جدی به رفاه جسمی و روانی از قبیل تغذیه سالم و ورزش  و استراحت.

*توزیع کارها و کمک گرفتن از دیگران.

*شناخت توانایی ها و ناتوانی های خود(پذیرش خود)

*توسعه روابط دوستانه و صمیمانه با دیگران.

*اتکای به نفس و عدم انتظار زیاد از تاییدهای بیرونی .

*شناسایی علائم اولیه فرسودگی شغلی و انجام دادن سریع عملیات جبرانی و ترمیمی .

*در صورت حل نشدن مشکل،استفاده از خدمات روان شناسی و مشاوره ای  

تهیه کننده: سحرمیرقباد (مسئول مرکز مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد)