نماز از دیدگاه اندیشمندان غربی

در قرن حاضر، اندیشمندان به طور گسترده تری درباره نماز و نیایش بحث کرده اند. به ویژه برخی از روان شناسان امروزه به این نتیجه رسیده اند که توجه به خدا و نماز و دعا، بسیاری از امراض روانی را درمان می کند. دکتر الکسیس کارل که برای درمان جنبه های ویرانگر تمدن جدید راهی نمی یابد،(1) در نوشته های بعدی برای معالجه یأس های ناشی از تمدن جدید می گوید: «نیایش، به آدمی نیروی تحمل غم ها و مصیبت ها را می بخشد.»(2)
دکتر توماس هیس لوپ می گوید: با این قید که من پزشکم، این سخن را می گویم که نماز، بهترین وسیله ای است که تاکنون برای توسعه اطمینان و تسکین اعصاب و آسایش و نشاط، شناخته شده که زمینه بی خوابی را برطرف می گرداند.(3)
سرل برت روان شناس انگلیسی، با تأکید بر نظریه ویلیام جیمز درباره تأثیر نماز می گوید: «ما به واسطه نماز می توانیم وارد انبار بزرگی از نشاط عقلانی شویم که در شرایط عادی یارای وصول بدان را نداریم.»(4)
ماهاتماگاندی- رهبر بزرگ هند- در تبیین استقامت روحی اش می گوید: «اگر نماز نبود و با خدا ارتباط برقرار نمی کردم، به طور حتم سال ها بود که دیوانه شده بودم.»(5)
نورمن ویزنت گریسی می گوید: «دعا و نماز بزرگ ترین نیرویی است که برای مبارزه با دشواری های زندگی روزانه و به دست آوردن آرامش روحی، شناخته شده است.»(6)
هم چنین اندیشمندان غربی به اثر نماز در بهبود بیماری های جسمی نیز اشاره کرده اند. دکتر ادوین فردریک پاورس یکی از متخصصان درمان بیماری های عصبی در ایالات متحده آمریکا می گوید: «ما می بینیم هزاران حالت برای مریض پیش آمده که مشهورترین پزشکان و باهوش ترین طبیبان کمترین امیدی برای بهبودی آن نداشته اند، اما چیزی که در بهبودی او اثر گذاشته، معجزه ای مانند معجزات نماز و ارتباط با خدا بوده است.»(7)
در مورد آثار اجتماعی نماز نیز دیدگاه های اندیشمندان غربی قابل تأمل است. ویل دورانت اوصاف و زیبایی های نماز جماعت مسلمانان را به تصویر می کشد.(8) لورا اسقف مسیحی نماز مسلمانان را عامل جذب دیگران می داند.(9) دکتر محمد عثمان، نقش نماز جمعه را در درمان بیماری های اجتماعی بازگو می کند.(10) هراس لیو معتقد است «نماز جماعت مسلمانان کامل ترین درجه مساوات بین مردم است».(11)
گفتیم که اندیشمندان غربی بیش از اندیشمندان مسلمان در مورد آثار اجتماعی و روان شناسی نماز بحث کرده اند، ولی در سخنان برخی از آن ها نکات ظریف درباره ویژگی های باطنی نماز به چشم می خورد. دکتر روژه گارودی، (12) توشی هیکوایزوتسو،(13) مارسل بوازار،(14)- دانشمند و اسلام شناس معاصر سوئیسی- و ویکتورهوگو(15) نگاهی به معنای باطنی و انس قلبی با نماز داشته اند.

پی نوشت :

1- آلکسیس کارل، انسان موجود ناشناخته، ص275.
2- آلکسیس کارل، راه و رسم زندگی، ص137.
3- دیل کارنگی، آیین زندگی، ص249؛ قرآن و روان شناسی، ص357.
4- رحیم کارگر و محمد یاری، نماز از دیدگاه دانشمندان و متفکران، ص31 به نقل از قرآن و روان شناسی، ص362؛ علم النفس الدینی، ص21.
5- گاندی، همه مردم برادرند، ص107؛ مرواریدهای پراکنده، ص135.
6- کلیدهای خوشبختی، ترجمه: احمد آرام، ص388،386.
7- نماز از دیدگاه دانشمندان و متفکران، ص 29، به نقل از فروع دین، ص38.
8- ویل دورانت، تاریخ تمدن، عصر ایمان، ج4، بخش اول، ص 273.
9- فضل الله کمپانی، نتایج و فوائد دین، ص 21و22؛ اسلام و علم جدید، ص 359و360.
10- نماز از دیدگاه اندیشمندان و متفکران، ص64، به نقل از قرآن و روان شناسی، ص363؛ التحلیل النفسی و العلاج النفسی، ص209.
11- اسلام و علم جدید، ص357و358؛ راه تکامل، احمد امین، ج7، ص210و211.
12- روژگاروردی، هشدار به زندگان، ترجمه: کسمایی، ص259.
13- دکتر توشی هیکو، خدا و انسان در قرآن، ص188،187و250.
14- مارسل بوازار، اسلام و حقوق بشر، ترجمه: مؤیدی، ص94.
15- ویکتورهوگو، بینوایان، چ نهم، ج2، ص672.