هیستری

یک اختلال تبدیلی که قدیم‌ها هیستری نامیده می‌شد، یک اختلال نسبتا شایع روان‌پزشکی است که بازتابی از تعارضات ناخودآگاه بوده و در عین حال که وجود یک اختلال طبی دیگر را به ذهن می‌آورد، ناشی از عوامل روان‌شناختی است...
حدود یک‌سوم مردم دنیا در طول عمر دچار بعضی از علایم این اختلال می‌شوند ولی لزوما بیمار هیستریک نیستند. حدود 5 تا 15 درصد مشاوره‌های روان‌پزشکی در بیمارستان‌های عمومی را شامل می‌شود. زنان حداقل دو برابر و گاهی تا 10 برابر مردان مبتلا می‌شوند و علایمی که نشان می‌دهند سمت چپ بیشتر از سمت راست بدن است. این اختلال در تمام سنین یعنی از کودکی تا کهنسالی دیده می‌شود ولی شروع آن قبل از 10 سالگی و پس از 35 سالگی نادر است.

همچنین این اختلال در افراد کم‌سواد و طبقات اقتصادی پایین و روستاییان و همچنین افراد نظامی که موقعیت‌های جنگی را تجربه کرده‌اند بیشتر دیده می‌شود. این بیماری در افراد خانواده بیماران مبتلا بیشتر دیده می‌شود که تا حدودی ناشی از یادگیری فرزندان از والدین است.

اختلالات جسمی و خصوصا بیماری‌های عصبی شیوع قابل‌ملاحظه‌ای در میان این مبتلایان دارند و از میان اختلالات روان‌پزشکی، افسردگی و اختلالات اضطرابی، با اختلال تبدیلی در زنان ارتباط دارند. اختلالات شخصیت نیز به کرات همراه با اختلال تبدیلی مشاهده می‌شوند، خصوصا اختلال شخصیت نمایشگر در زنان و اختلال شخصیت ضداجتماعی در مردان. اختلال تبدیلی در اثر واپس زدن تعارضات ناخودآگاه و تبدیل اضطراب به یک علامت جسمی ایجاد می‌شود. علایم این اختلال بیمار را قادر می‌سازد به دیگران چنین القا کند که وی نیاز به توجه ویژه و درمان به خصوص دارد و همچنین یک ابزار غیرکلامی برای کنترل کردن یا بازی دادن دیگران می‌باشد. با تصویربرداری از مغز، مشخص شده است که در این بیماران، متابولیسم نیمکره غالب کاهش و متابولیسم نمیکره غیر غالب افزایش می‌یابد.

این اختلال زمانی تشخیص داده می‌شود که درمانگر، ارتباطی ضروری و اساسی بین علت علایم عصبی و عوامل روان‌شناختی پیدا کند و این نشانه‌ها نباید نتیجه تمارض و یا اختلال ساختگی (که در آن فرد علایم یک بیماری را آگاهانه تقلید می‌کند) باشند. در اختلال تبدیلی، بی‌حسی و مورمور شدن در اندام‌ها، کری، کوری، حرف نزدن و فلج عمومی بدن دیده می‌شود. علایم حرکتی نیز شامل حرکات غیرطبیعی، اختلال در راه رفتن، ضعف عمومی، فلج، لرزش تیک و حرکات پرتابی می‌باشد. تشنج‌های کاذب علامت دیگری در اختلال تبدیلی است و تفکیک آنها از تشنج‌های واقعی گاهی سخت است. بیمار مبتلا به اختلال تبدیلی با کنار زدن تعارض‌های درونی و همچنین جلب ‌توجه دیگران به منافع خود می‌رسد و همین موضوع موجب تکرار این رفتار می‌شود. علایم ایجاد شده مدت کوتاهی طول می‌کشند و معمولا خود به خود برطرف می‌شوند. روان‌درمانی حمایتی درمان را تسهیل می‌کند. مهم‌ترین ویژگی درمان، برقراری ارتباط درمانگر با بیمار است. نباید به بیمار گفت که تو مشکلی نداری و یا اینکه علایم خیالی هستند زیرا بیماری وی شدیدتر می‌شود. می‌توان از داروهای ضداضطراب و همچنین آرام‌سازی عضلانی (ریلاکسیشن) استفاده کرد.

هیستری جمعی

یکی از جالب‌ترین انواع هیستری‌ها، هیستری جمعی است. این اختلال که نمونه‌ای از رفتارهای جمعی است شامل گسترش سریع و ناگهانی یک علامت یا یک سری علایم در یک گروه از افراد سالم است که هیچ توجیه فیزیکی و طبی برای آن یافت نمی‌شود. در حقیقت این افراد به طور ناگهانی اعتقاد پیدا می‌کنند که به وسیله یک عامل خارجی بیمار شده‌اند. به تعبیر دیگر هیستری جمعی بروز یک سری علایم فیزیکی در عده‌ای از افراد به صورت دسته‌جمعی است به‌صورتی که یک بیماری ارگانیک را مطرح می‌کنند ولی در واقع از یک علت روانی منشأ می‌گیرند.

اولین مورد گزارش شده از هیستری جمعی در ایران در سال 1365 در یک مدرسه دخترانه در استان کرمان بوده است، به طوری که افراد مبتلا به صورت حاد دچار اضطراب و نگرانی شده بودند. در سال 1371 و بعد از واکسیناسیون کزاز نمونه‌گیری از هیستری جمعی در 21 دختر دانش‌آموز در یک روستا از استان کرمان گزارش شد. بعد از تزریق واکسن علایمی به صورت غش و صرع کاذب، لرزش، اختلال دید، سردرد، تعریق و سوزش دست در یکی از دانش‌آموزان بروز کرد و به دنبال آن 9 دانش‌‌آموز دیگر نیز علایم مشابهی را تجربه کردند.

اصول درمان این اختلال عبارت است از: حفظ خونسردی و آرامش، جدا کردن افراد مبتلا از غیرمبتلا، خالی کردن محل بروز برای بررسی دقیق. به‌طور مثال تعطیل کردن مدرسه، بررسی دقیق تمام علت‌‌های احتمالی، بهره‌گیری از تکنیک‌های کاهش اضطراب و...

Agoraphobia(ترس از مکانهای شلوغ)

تعریف :

کلمه ی Agoraphobia ترجمه شده از زبان یونانی و به معنی ترس از بازار است ((Fear of the marketplace

. Agoraphobia باعث ترس شدید و پریشانی در مکان هایی می شود که خروج از آنها به نظر دشوار برسد . این ترس باعث می شود افراد از موقعیت هایی مانند تنها از خانه بیرون رفتن ، مسافرت کردن با اتومبیل ، اتوبوس و هواپیما ، حضور در مکانهای شلوغ ، رفتن روی پل و استفاده از آسانسور ، اجتناب کنند .

موقعیتهای فوق شخص را تحت استرس شدید قرار می دهدکه ممکن است باعث بروز Panic Attackشود . این وضعیت شاید مستلزم کننده ی این یاشد که شخص دیگری همراه بیمار در این موقعیت ها باشد تا شاید به بیمار کمک کند .

Agoraphobia معمولابا دیگر اختلالات مانند Panic Disorder و Phobia همراه است .که اگر با Panic Attack همراه باشد معمولا در دهه ی دوم زندگی شروع می شود . خانمها بیشتر از آقایان به این مشکل دچار می شوند . تقریبا 1.8 میلیون آمریکایی بالای 18 سال از Agoraphobia رنج می برند .

در اختلال های وحشت زدگی ، Panic Attack تکرار می شود و باعث تشدید شدن ترس بیمار از حملات مجدد می شود . این ترس در اکثر مواقع همراه بیمار است و زندگی فرد را مختل می کند حتی وقتی این حملات در جریان نیستند .

Agoraphobia روی یک سوم مردمی که دچار Anxiety Disorder هستند تاثیر می گذارد . مردم با Agoraphobia خود را به مکانهای امن محدود می کنند . که شاید فقط شامل خانه باشد . هر حرکتی خارج از این محدوده ی امن ، باعث پریشانی و مضطرب شدن فرد می شود . اما حتی زمانی که آنها خود را در موقعیت های امن نگه می دارند نمی توانند باعث متوقف شدن Panic Attack بشوند و این حملات حداقل برای چند دفعه در ماه تکرار می شوند .

Agoraphobia می تواند اشخاص را کاملا ناتوان سازد ، بعضی ها توانایی کار کردن را از دست می دهند و شاید به شدت محتاج دیگر اعضای خانواده شوند . این افراد شاید خود را برای سالها در خانه حبس کنند . و این باعث بروز اختلالهای اجتماعی نیز می شود .

نشانه ها

1-ترس از تنهایی

2-ترس از، ازدست دادن کنترل در مکان های عمومی مثلا زمین خوردن در مدرسه

3-ترس از مکانهایی که خروج از آنها شاید دشوار باشد

4-خانه نشین شدن برای مدت طولانی

5-احساس جدایی و بیگانگی با دیگران

6-احساس بیچارگی

7-وابستگی به دیگران

8-احساس غیرطبیعی بودن اندام بدن

9-احساس غیر طبیعی بودن محیط

10- پریشانی و اضطراب ناگهانی (Anxiety And Panic Disorders )

11- رفتار و مزاج غیر عادی ، سراسیمگی ، لرزش و تکان های ناگهانی

دیگر علائمی که ممکن است رخ دهد :

1-سرگیجه ، حالتی شبیه غش کردن

2-تعرق بیش از اندازه

3-سرخ شدن پوست

4-اختلال در تنفس

5-احساس درد در قفسه سینه

6-تپش قلب

7-حالت تهوع و استفراغ

8- کرخت شدن

9- ناراحتی معده

10- افکار مغشوش و آشفته

11- ترس از دیوانه شدن

12- ترس از مرگ قریب الوقوع

علت :

سبب شناسی اکثر اختلال های اضطرابی ( Anxiety Disorders ) البته نه همه آنها در دهه اخیر مورد توجه قرار گرفته . به طور کلی احتمال می رود اضطراب به علت تجربه هایی که در زندگی کسب می شود و یا حالت خاص روانی و یا عوامل ژنتیکی ، پدید آید . این اختلال ها بسیار ناهمگن هستند و عوامل وابسته به آنها بسیار متفاوتند . مثلا این موضوع واضح نیست که چرا اناث ( جنس ماده ) درجات بیشتری از Anxiety Disorder را نسبت به ذکور ( جنس نر ) دارند . البته بعضی از تئوری ها به نقش غدد جنسی اشاره کرده اند . دیگر تحقیقات نشان می دهند که زنان اتفاقات بیشتری را در زندگی تحمل می کنند و واکنش آنها به این اتفاقات استرس زا تر از واکنش مردان است .

درمان :

هدف درمان کمک کردن به کنترل استرس است و موفقیت آن معمولا به شدت استرس بستگی دارد . حساسیت زدایی که Exposure Therapy نامیده می شود یک تکنیک رفتاریست و برای درمان ترس استفاده می شود . این تکنیک بر پایه ی آرامش شخص و سپس تصور کردن و فکر کردن به مولفه های ترس و کار کردن روی کم اثر ترین تا پراثر ترین این مولفه هاست . از راه های دیگری که استفاده می شود ، قرار دادن فرد در محیط های واقعی ست و پیشرفت از محیط های کوچک بسوی محیط های شلوغ . برای مثال شخص ابتدا در تماس با افراد کمی قرار می گیرد و سپس کم کم به تعداد افراد اضافه می شود تا شخص به ترس خود از ازدهام جمعیت چیره شود . استفاده از تکنیک های مختلف Exposure Therapy باعث کاهش اضطراب ، افزایش روحیه و بالا رفتن سطح کیفیت زندگی در 75 درصد موارد می شود .

دیگر شیوه های درمان مانند بیوفیدبک ( تکنیکی که به وسیله ی آن یک شخص می تواند عملکرد اتوماتیک بدن خود را کنترل کند مانند فشار خون ) ، هیپنوتیزم ، مدیتیشن و ریلکسیشن نیز در بعضی از بیماران موثر است .

بیمار به علت ترسی که دارد برایش دشوار است که به پزشک مراجعه کند و این درمان را پیچیده می کند . برای حل این مشکل بعضی از پزشکان خود به خانه ی بیمار می روند . اغلب آنها بیماران را به خرید و گردش و دیگر مکان هایی که بیمار از ورود به آنجا اجتناب می کرد ، می برند . بیمار رفته رفته به موقعیت های ترسناک نزدیک می شود و سعی می کند خود را در حالی که اضطراب او بالا می رود ، در همان حال حفظ کند و با موقعیتش بجنگد . با این روش بیمار می بیند که ترس او همانند دیگر احساسات است . آنها خطرناک نیستند و گذرا هستند . در هر بار بیمار به چهره های مختلف ترس غلبه می کند و بیمار بعد از مدتی می تواند وارد موقعیت هایی شود که قبلا به نظر دست نیافتنی می رسید .

Cognitive – Behavioral Therapy : CBT

CBT در درمان Anxiety Disorder بسیار مواثر است . قسمت شناختی (Cognitive ) آن به مردم در تغییر تفکری که باعث ترس بیمار می شود کمک می کند . و قسمت رفتاری (Behavioral) آن به مردم در تغییر واکنش هایشان در موقعیت های استرس زا کمک می کند . برای مثال CBT به افرادی که دچار Panic Attack هستند می آموزد که این حملات خطرناک نیستند و به افرادی که دچار Social Phobia هستند می آموزد که چگونه بر این باور غلط که همواره احساس می کنند دیگران به آنها خیره شده اند و در مورد او قضاوت می کنند چیره شوند . CBT عوارض جانبی ندارد و باعث ناراحتی های موقت هم نمی شود .

این نوع درمان عموما 8 تا 12 هفته به طول می انجامد . البته بعضی از مردم به مدت بیشتری نیاز دارند . CBT احتمال بازگشت بیماری را کم می کند و در محو یا کم کردن Panic Attack نیز موثر است و ترس از حملات مجدد را کاهش می دهد .

درمان دارویی :

در این روش که Pharmacotherapy ( درمان با دارو ) نیز نامیده می شود ، داروها برای جلوگیری یا کاهش دفعات و شدت Panic attack و کاهش ترس از حملات مجدد ، تجویز می شوند . زمانی که بیمار می بیند تعداد حملات او کاهش یافته ، آنها جرات بیشتری برای قرار گرفتن در موقعیت های گوناگون پیدا می کنند .

عموما سه دسته از داروها برای این بیماری تجویز می شود .

1- High-Potency Benzodiazepines

2- SSRIs ( این دسته داروها روی هورمون سروتونین تاثیر می گذارد )

3- MAOIs ( این داروها ضد افسردگی بوده و کنترل کننده ی Monoamine Oxidase می باشد )

SSRIs :

بعضی از داروهای ضد افسردگی جدید ، SSRIs نامیده می شوند . این داروها اصلاح کننده ی میزان هورمون سروتونین که انتقال دهنده ی عصبی بشمار می رود ، است . سروتونین مانند دیگر انتقال دهنده های عصبی به سلول های مغز در برقراری ارتباط با یکدیگر کمک می کند .

1- Fluoxetine

2- Sertraline

3- Escitalopram

4- Paroxetine

5- Citalopram

داروهای فوق از گروه SSRIs می باشند که در درمان Panic Attack ، OCD ، PTSD ، Social Phobia استفاده می شوند . همچنین زمانی که Panic Attack با OTC یا Social phobia و یا با Depression همراه شود از این داروها استفاده می شود . این داروها با دوز ( میزان مصرف ) پایین شروع می شوند و رفته رفته میزان مصرف باید افزایش یابد تا آنجایی که اثر مطلوب خود را نشان دهند .

SSRIs از داروهای ضدافسردگی قدیم عوارض کمتری دارند . اما بعضی وقت ها باعث حالت تهوع و عصبانیت بیش از حد می شوند که با گذشت زمان این علائم از بین می روند . برخی از مردم نیز دچار مشکلات جنسی می شوند که این نیز با تغییر دوز یا تعویض دارو با داروی دیگر از همان گروه SSRIs قابل حل است .

Benzodiazepines :

این دسته داروها در کاهش اضطراب مواثرند .

1- Alprazolam

2- Clonazepam

3- Lorazepam

داروهای فوق از جمله داروهای متعلق به Benzodiazepines هستند . آنها به سرعت تاثیر خود را نشان می دهند و عوارض جانبی کمی دارند و با اکثر بیمارها سازگار هستند . به هر حال بعضی از بیماران که به الکل و مواد مخدر اعتیاد دارند شاید به Benzodiazepines وابستگی پیدا کنند . این داروها ممکن است اعتیاد آور باشند . و عموما با دوز کم تجویز می شوند و سپس رفته رفته میزان مصرف افزایش می یابد .

درمان با این دسته از داروها 6 ماه تا 1 سال بطول می انجامد . یکی از اشکالاتی که این داروها دارند ، ناراحتی هاییست که بعد از قطع مصرف ، بیمار به آنها دچار می شود مانند بی قراری و ضعف و دیگرعوارض نامطلوب .همچنین با قطع داروها ممکن است Panic Attack دوباره ظاهر شود .

MAOIs :

یک دسته از ضد افسردگی ها هسنتد که برای مقابله با Anxiety Disorder استفاده می شود . Phenelzine از جمله داروهای رایج این دسته است . این داروها معمولا با دوز پایین شروع می شوند و تا زمانی که Panic Attack متوقف نشده و یا دوز مصرفی به حداکثر یعنی 100 میلی گرم در روز نرسیده ، افزایش می یابد .

برای مصرف Phenelzine و یا دیگر داروهای گروه MAOIs نیاز به یک رژیم غذایی سخت است . چرا که بعضی غذاها ممکن است با دارو واکنش دهند و باعث حوادث خطرناکی شوند . این داروها معمولا استفاده نمی شوند .

خانم ها ! خود را جدی بگیرید

نظر به ارزش والای زن در جامعه اسلامی و با توجه به اینکه نیمی از افراد جامعه ما را زنان تشکیل میدهند، سلامت و نشاط آنان میتواند در داشتن جامعه ای سالم و شاداب نقش مهمی داشته باشد. اهمیت تحرکات بدنی و ورزش برای انسان در عصر حاضر به تجربه علمی رسیده است.

ورزش ، بانوان و تندرستی

ورزش یکی از ابزار مهم رشد فکری و جسمی افراد در جامعه است. باتوجه به اینکه زنان بیشتر از مردان در معرض بیماریهای استخوانی بویژه پوکی استخوان هستند، ورزش برای این قشر اهمیت بیشتری پیدا میکند. اما با توجه به شرایط مذهبی و عرفی حاکم بر جامعه زنان کشور ما کمتر به این مساله مهم توجه نشان میدهند. یقیناً مذهب و باورهای فرهنگی، می‌تواند موانعی بر سر راه ورزشکاران ایجاد کند؛ اما با تدابیری که در سطوح مختلف جامعه اندیشیده میشود میتوان بستر لازم را برای حضور زنان مسلمان در عرصه های مختلف ورزشی و با رعایت حدود اسلامی فراهم کرد. این در حالی است که فرزندان سالم از مادران سالم به وجود می آیند و محیط خانواده نیز در سایه سلامتی زنان، شادتر و پرنشاط تر خواهد شد.
فعالیتهای بدنی متناوب در زنان میتواند از بسیاری امراض از جمله پوکی استخوان، حملات قلبی، و سکته های مغزی که بیش از یک سوم مرگ و میر زنان ناشی از آن است، جلوگیری کند. فعالیت بدنی به همراه رژیم غذایی صحیح و سالم میتواند از بروز چاقی در زنان نیز جلوگیری کند. درجه اهمیت این فعالیتها در دوران یائسگی بیشتر نمایان می شود.
زنان در دوران یائسگی بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی و پوکی استخوان هستند که انجام ورزشهای متناوب مانند پیاده روی و تحرکات جسمی مختلف میتواند در کاهش این امراض تاثیر بسزایی داشته باشد.
زنان در دوران یائسگی بیشتر در معرض ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی و پوکی استخوان هستند که انجام ورزشهای متناوب مانند پیاده روی و تحرکات جسمی مختلف میتواند در کاهش این امراض تاثیر بسزایی داشته باشد. همچنین ورزش و تحرکات جسمی موجب کاهش استرس و افسردگی در زنان میشود. مشکلی که بسیاری در حال حاضر با آن دست به گریبان هستند. با توجه به روایات اسلامی نیز عقل سالم در بدن سالم است. کسانی که از جسمی سالم برخوردار باشند در انجام وظایف دینی مانند نماز، روزه، حج و ... بسیار موفق ترند.
توجه به ورزش زنان کارمند نیز یکی دیگر از موارد مورد توجه در این مقوله است. زنان کارمند با توجه به مشغله زیاد در محیط کار و منزل، فرصت کمتری برای حضور در اماکن ورزشی پیدا میکنند. شاه فرهت، استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار می دارد: طبق پ‍ژوهش‌های انجام شده 47 درصد زنان کارمند ورزش آماتور می‌کنند، 13 درصد به صورت حرفه‌ای و 39 درصد هرگز ورزش نمی‌کنند. در این صورت میتوان برنامه های مختلف ورزشی ولو در زمانی کوتاه، برای زنان کارمند در نظر گرفت تا علاوه بر حفظ سلامتی آنان، موجبات افزایش کارایی را در محیط کار فراهم کرد.
زنان باید خود آغازگر اصلاح تفکرات جامعه باشند و دیدگاه عموم مردم را نسبت به خود و فعالیتهایشان تغییر دهند. آنها باید خود را جدی گرفته و به فعالیتهای خود و هم جنسانشان بها بدهند و برای هر چه بهتر، سالمتر و فعالتر بودن تلاش کنند.
این نکته را نباید از نظر دور داشت که به دلیل برخی محدودیتهای دینی، حضور زنان در اماکن ورزشی کمتر به چشم میخورد. بنابراین توجه و اهمیت به فرهنگ سازی در زمینه ورزش بانوان، میتواند در حفظ و افزایش سطح سلامت جامعه و فرزندان که آینده سازان این مرز وبوم هستند کمک شایانی کرده باشد. دولتمردان کشورمان نیز به اهمیت این امر واقفند و جا دارد علاوه بر ایجاد زمینه مساعد و توسعه امکانات ورزشی برای زنان در جهت ارتقای سطح فرهنگ جامعه برای ورزش زنان تلاش پیگیر و بیشتری داشته باشند و در جهت حمایت و ایجاد بستر لازم برای دستیابی به حقوق و سهم بانوان در ورزش تلاش بیشتری کنند. البته در انجام امور ورزشی باید به معیارهای ارزشی و حفظ و عفت زنان در جامعه نیز

توجه ویژه داشت. از جمله اقدامات دولت در گسترش و اشاعه ورزش اسلامی در سطح جامعه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

بانوان
توسعه و ترویج ورزش همگانی با رویکرد دینی
حضور بانوان با حفظ پوشش اسلامی در فعالیتهای ورزشی
تقویت و گسترش اجرای برنامه های فرهنگی ورزشی بانوان
تدوین برنامه های فرهنگی تبلیغی به منظور رشد و توسعه ورزش بانوان
تشویق زنان به شرکت در فعالیتهای ورزشی روزانه
از احداث و تجهیز فضاها و اماکن ورزشی سرپوشیده ویژه بانوان
برگزاری مسابقات، جشنواره ها و همایش های فرهنگی
تبلیغات مستمر به منظور ترویج و تعمیم ورزش همگانی
جلب مشارکت بخش خصوصی با ورزش همگانی
بستر سازی جهت افزایش حضور خانواده ها در مسابقات حوزه ورزشهای همگانی

ایجاد انگیزه و علاقه به ورزش

با توجه به اهمیت ورزش و شناخت مشکل پوشش در جوامع اسلامی، طراحی و تولید لباسهای ورزشی مناسب برای زنان مسلمان نیز یکی دیگر از اقدامات اساسی در جهت افزایش حضور زنان درعرصه های ورزشی است. همچنین زنان باید خود آغازگر اصلاح تفکرات جامعه باشند و دیدگاه عموم مردم را نسبت به خود و فعالیتهایشان تغییر دهند. آنها باید خود را جدی گرفته و به فعالیتهای خود و هم جنسانشان بها بدهند و برای هر چه بهتر، سالمتر و فعالتر بودن تلاش کنند.
به دلیل برخی محدودیتهای دینی، حضور زنان در اماکن ورزشی کمتر به چشم میخورد. بنابراین توجه و اهمیت به فرهنگ سازی در زمینه ورزش بانوان، میتواند در حفظ و افزایش سطح سلامت جامعه و فرزندان که آینده سازان این مرز وبوم هستند کمک شایانی کرده باشد.
کارشناسان سلامت و بهداشت همگی متفق القول اند که ورزش نقش مهم و برجسته ای در حفظ سلامتی و تناسب اندام دارد و همگی توصیه می کنند برای داشتن یک جامعه سالمتر و فعالتر، باید تلاش کنیم ورزش را به لیست کارهای روزانه افراد آن جامعه اعم از زن و مرد، در هر سن و با هر سطحی از توانایی فیزیکی اضافه کنیم.

ورزش زنان در بعد اجتماعی میتواند آثار زیر را در پی داشته باشد:

حفظ شادابی و نشاط جامعه
تربیت فرزندانی سالم
برخورداری از خانواده ای با نشاط و سرزنده
حضور زنان در عرصه های مختلف ورزشی
افزایش اعتماد به نفس در جامعه
رشد و اعتلای جامعه
آمادگی برای انجام وظایف فردی و اجتماعی
ایجاد روابط انسانی صمیمانه و افزایش دوستی ها
افزایش سازگاری های اجتماعی
جلوگیری از نابهنجاری های اجتماعی
افزایش تعامل و همکاری با ورزشهای گروهی

منصوره فراهانی

داستان شهر عشق

اینجا دنیاست ؛ نه محل رنج و ظلمت و نفرت . اینجا شهر زندگی ، بالندگی و محبت است . با ظهور موعود الهی و همراهی مردان خدا با او ، خاک اینجا با عشق آسمانی معطر شده و با بوی تسلیم و رضا آغشته است . مردم همدیگر را دوست دارند ؛ همان گونه که خود را دوست دارند. مردم به رهبر و پیشوای خود عشق می ورزند ؛ همان طور که نزدیکان خود را دوست دارند . در اینجا عشق و نوع دوستی حرف اول را می زند ؛ چون بذر کینه و دشمنی پاشیده نمی شود ؛ قدر همدیگر را می دانند ؛ به شخصیت و ارزش همدیگر احترام می گذارند . . . آنان عشق و نفرت را باهم جمع نمی کنند و بر ناراستی و کژروی های اجتماع ، تبسم نمی زنند . آنان عاشق هستی آفرین و هستی زیبای او هستند . همه چیز در دنیا رنگ و بوی الهی دارد ؛ همه رنگ عشق و صفا و صمیمیت گرفته اند . فرصت عشق ورزی با محبوب واقعی و انس و الفت با او به زیبایی فراهم شده است ؛ کسی این فرصت درخشان را با غرق شدن در زندگی حقیرانه و نازل ، از دست نمی دهد و اسیر بازیچه ها و بازیگری ها نمی شود .
دنیا تغییر یافته ، دلها دگرگون شده و مردم ، متحول شده اند. نوروز واقعی انسانیت فرا رسیده و جشن انسانیت بر پا شده است ؛ چون بهار ملتها ، ظهور کرده و همه چیز را تغییر داده است . ارمغان او برای بشریت ، عشق و صلح و صمیمیت در پرتو ایمان و معنویت است . او پیام آور نیکی و احسان و خوبی هاست و مردم نیکوکار و مهذب دنیا ، همدیگر را دوست دارند و به شان و منزلت هم ، ارزش قائلند . در برابر چیزهای فانی و پوچ و فریبنده ، تسلیم نمی شوند و برای امور گذرا و موقت ، جنایت نمی کنند . برای به دست آوردن منفعت بیشتر ، به هم خیانت نمی ورزند و به جهت دنیای پر افسون ، آتش دوزخ را بر نمی افروزند .
اینجا دنیاست ؛ شهر عشق و معرفت و محل گذر و آمادگی برای رسیدن به عالمی بزرگ و جاودانه . انسان با بال عشق و محبت است که می تواند سبکبالانه از آن گذر کند و خود را نبازد و اسیر پلشتی و ناپاکی نشود . آری باید همه را دوست داشت تا حق کسی را پایمال نکرد و به او ظلم ننمود و با او خصومت و دشمنی نکرد و زمینه های تباهی و فساد وتجاوز گری را از بین برد . همان گونه که امام مهدی همگان را دوست داشته و برای نجات و هدایت آنان کوشیده و بذر محبت و الفت را در دلها کاشته است. او جهانی را شکل داده که تاکنون نبوده و خواسته و آرزوی همه مصلحان و پیامبران و ... بوده است .

رحیم کارگر

چگونه خلاقیت خفته را بیدار سازیم؟

نگاهی به ضرورت نوآوری و شکوفایی در علوم

با علم و اعتقاد به آنچه در پی می آید، با عمل به آنها و با مداومت در انجام، هر انسانی حتی با نازل ترین درجه خلاقیت، قادر است جرقه مقدس را شعله ور ساخته وخلاقیت خفته را پیدا سازد.
باید پذیرفت و باور داشت که این گوهر نفیس و گرانبها در وجود همه ما از ابتدای خلقت تعبیه گردیده، زیرا خداوند ما را نمایندگان خود در روی زمین نامیده است. این فلسفه و این ایمان، منشأ بیداری اندیشه، فکر و پیدایش خلاقیت است. خداوند در قرآن کریم از آموزش اسما به انسان سخن می گوید و ارزش ساعتی تفکر را بیش از سالها عبادت می داند. ارزش اندیشه و تفکر در ادیان الهی بخصوص دین اسلام چنان والاست که در قرآن و احادیث، بخشهای خاصی به این موضوع و در اهمیت اندیشه عمیق، تفکر خلاقانه و جستجوگرانه در خلقت موجودات زمین و آسمانهاست.
تفکر و اندیشه همراه با عبادت و ذکر، سبب آرامش قلب و گشایش دریچه های ایده ها و تخیلات انسانی است. چیزی که بزرگان و اندیشمندان نابغه اسلامی در زندگی خود بسیار بدان پرداخته اند و برای خلاقیت و نوآوری می توان از آن بهره جست.
اگر چنین است، زمان برنامه ریزی است، زمان ایجاد تصویر ذهنی سالمی است که اساس زندگی خلاق است، زمان شروع و شروع، هرگز دیر نیست.

شرایط مناسب تفکر و خلاقیت

1 - تفکر نیازمند محیطی آرام است.
2 - از روش طوفان مغزی استفاده کنید.این تکنیک علاوه بر اینکه مخزنی از ایده ها برای شما ایجاد می کند، به کمک آن می توانید در امور خود تصمیم گیریهای بهتری را اتخاذ نمایید.
3 - همیشه با خود یک دفترچه و مداد یا خودکار به همراه داشته باشید.هنگامی که ایده ای تازه به ذهن شما می رسد، آن را یادداشت نمایید.هنگامی که ایده های یادداشت شده خود را بازخوانی می کنید، ممکن است 90 درصد آنها بیهوده جلوه کنند، اما نگران نباشید؛ این طبیعی است، 10 درصد از بقیه ایده های یادداشت شده بسیار ارزشمند خواهند بود.
4 - هنگامی که فکر نویی به ذهن شما می رسد، یک فرهنگ لغت را باز کنید و بطور تصادفی واژه ای را انتخاب کنید.
این فکرنو و آن واژه را با یکدیگر ترکیب نمایید. این روش سبب خواهد شد به نکات جالبی دست یابید. یک مفهوم شناخته شده ساده ای وجود دارد که هنگامی که ذهن شما در شرایط آزاد به سر می برد، قادر به خلاقیت نیست و هنگامی که ذهن شما با محدودیتهایی روبه رو می شود،شروع به تفکر خواهد کرد و این روش سبب می شود ذهن شما دریک محدودیت قرارگرفته و تفکر نماید.
5 - مشکلی را که با آن روبه رو هستید، با دقت تعریف کنید و یا آن را بر روی یک کاغذ یا دفترچه با جزئیات شرح دهید.از این طریق، به نکات تازه و خوبی در خصوص مشکل خود دست می یابید.
6 - اگر نمی توانید تفکر کنید، بهتر است پیاده روی کنید.یک تغییر آب و هوا برای شما خوب بوده و به آرامی کمک می کند تا سلولهای مغزی شما به تحرک واداشته شوند.
7 - تلویزیون نگاه نکنید، زیرا ذهن شما توسط برنامه های تلویزیون اشغال می شود و دیگر قادر نیستید خلاقانه فکر کنید، گویی با دیدن تلویزیون مغز شما از گوشها و چشم های شما نشت کرده و خارج می شود.
8 - از مصرف دارو بپرهیزید. بعضی از افراد برای تقویت خلاقیت خود از داروهای خاص استفاده می کنند، در حالی که از نگاه دیگران، این افراد تنها نظیر افرادی هستند که وابستگی دارویی دارند.
9 - تا می توانید درباره هر چیزی مطالعه کنید. مغز شما با مطالعه کتاب ورزش می کند.علاوه بر اینکه سبب الهام در ذهن شما می شود، آن را انباشته از اطلاعات می کند که این خود سبب خواهد شد سلولهای مغزی شما با یکدیگر راحت تر ارتباط برقرار کند، و زمینه برای خلق ایده های نو پدید آید.
10 - مغز شما نیز همانند بدن شما نیازمند ورزش کردن است تا به خوبی فعالیت نماید.در صورتی که مغز ورزش نکند، به مرور سست و بی فایده می شود.شما از طریق مطالعه کردن، بحث کردن با افراد باهوش می توانید سلولهای مغزی خود را وادار به ورزش کنید. گفتگو با دیگران در رابطه با کارگردانان فیلمها و سیاست و نظیر اینها برای ذهن شما خوب است و این بهتر از پرخاش کردن بر سر دیگران است.

تکنیک های خلاقیت و نوآوری

برای اینکه خلاقیتی ایجاد و پرورش یابد، باید فنون و تکنیکهایی رعایت گردد. محققان مختلف فنونی را ذکر کرده اند که به مهمترین آنها اشاره می شود:
1 - طوفان مغزی (BRAIN STORMING): این تکنیک را نخستین بار دکتر «الکس، اس، اسبورن» مطرح کرد و چنان مورد استفاده واستقبال مردم و سازمانها قرار گرفته که جزئی از زندگی آنها شده است. یورش فکری در واژه نامه بین المللی وبستر چنین تعریف شده است:
«اجرای یک تکنیک گردهمایی که از طریق آن گروهی می کوشند راه حلی برای یک مسأله بخصوص با انباشتن تمام ایده هایی که در جا به وسیله اعضا ارائه می گردد، بیابند. هیچ انتقادی از هیچ ایده ای جایز نیست. به هر ایده ای هرچند نامربوط خوش آمد گفته می شود.
هرچه تعداد ایده ها بیشتر باشد، بهتر است. کیفیت ایده ها بعداً مورد توجه قرار می گیرد. افراد به ترکیب کردن ایده ها تشویق می شوند و از آنها خواسته می شود نسبت به ایده های دیگران اشراف پیدا کنند.
2 - الگوبرداری از طبیعت (BIONICS): یکی از تکنیکهای خلاقیت و نوآوری که در ابداعات فنی کاربرد گسترده و موفقی داشته، تکنیک تقلید و الگوبرداری از طبیعت است. ابداعاتی که در زمینه علم ارتباطات و کنترل در دهه های اخیر شکل گرفته اند؛ برنامه ریزیهای رایانه و موضوع هوش مصنوعی همه با الگوبرداری و تقلید از فعالیتهای مغز آدمی انجام شده و روند فعالیتها به گونه ای است که در آینده با ادامه این کار فنون و ابزارهای بدیع و جدیدی ساخته خواهد شد. بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی، از جمله علوم و فناوریهایی هستند که بیشترین الگوبرداری را از طبیعت و فرایندهای زیستی در تولید ابداع ها و فنون برای تولید انواع محصولات و ارائه خدمات جدید عرصه های مختلف داشته اند.
3 - تکنیک گروه اسمی (NOMINAL GROUPING): گروه اسمی، نام تکنیکی است که نیز تا حدودی در صنعت رواج یافته است. فرایند تصمیم گیری متشکل از پنج مرحله است:
اعضای گروه در یک میز جمع می شوند و موضوع تصمیم گیری به صورت کتبی به هریک از اعضا داده می شود و آنها چگونگی حل مسأله را می نویسند.
هریک از اعضا به نوبه، یک عقیده را به گروه ارائه می دهد؛ عقاید ثبت شده در گروه به بحث گذاشته می شود تا مفاهیم برای ارزیابی روشن تر و کامل تر شود؛
هر یک از اعضا به طور مستقل و مخفیانه عقاید را درجه بندی می کند. تصمیم گروه، تصمیمی خواهد بود که در مجموع بیشترین امتیاز را به دست آورده باشد.

طبقه بندی خلاقیت و نوآوری

خلاقیت و نوآوری اولیه: عبارت است از آن دسته از خلاقیتها و نوآوریها که شامل ایجاد و توسعه اصول و مفاهیم جدید و خلق مفاهیم نوین می باشند. خلاقیت و نوآوری اولیه به عنوان منشأ کشف جدید، نوعی واقعی و اندیشه هایی متفاوت با آنچه تا به حال وجود داشته مانند نظریه های متحول کننده علمی و اختراعات بنیادی است.
خلاقیت و نوآوری ثانویه: آن دسته از خلاقیتها و نوآوریهایی هستند که شامل کاربرد جدید و متفاوتی از اصول و مفاهیم شناخته شده قبلی و تکمیل و بسط خلاقیتهای اولیه اند. دستاوردهای علمی پژوهشگران که مبتنی بر نظریه های بزرگ علمی است، از موارد خلاقیت ثانویه می باشند.

انواع خلاقیت و نوآوری

خلاقیت و نوآوری می تواند در همه حوزه ها و زمینه ها روی دهد. برحسب موضوع و نوع حوزه، انواع خلاقیت و نوآوری را می توان به شرح زیر دسته بندی نمود:

1 - خلاقیت و نوآوری علمی

خلاقیت و نوآوری در هر یک از رشته های علم را می توان خلاقیت و نوآوری علمی نامید. کشفیات و نظریه های علمی مانند نظریه های علوم فیزیک، شیمی، روانشناسی، اقتصاد، مدیریت و... خلاقیتها و نوآوریهای علمی شمرده می شوند. بنابراین، برحسب اینکه کدام رشته علمی درنظر گرفته شود، انواع خلاقیت و نوآوری وجود دارد. مثلا منظور از خلاقیت و نوآوری فیزیک، خلاقیت و نوآوری در حوزه علمی فیزیک و یا خلاقیت و نوآوری روانشناسی خلاقیت و نوآوری در حوزه علم روانشناسی است.
به همین ترتیب، خلاقیت و نوآوری شیمی، خلاقیت و نوآوری مدیریت، خلاقیت و نوآوری ریاضی و سایر موارد وجود دارند. بنابراین، علوم مختلف در واقع تشکیل شده از مجموع خلاقیتها و نوآوریهای علمی در سطوح مختلف (خلاقیتها و نوآوریهای علمی اولیه و خلاقیتها و نوآوریهای علمی ثانویه) می باشند.
خلاقیتهای علمی اولیه یا بزرگ، عبارت است از آن دسته از خلاقیتها و نوآوریهای علمی شامل خلق مفاهیم جدید علمی، کشفیات متحول کننده و ایجاد مفاهیم علمی نوین. نظریه مکانیک کوانتومی بلانک، نظریه نسبیت انیشتین، نظریه های رفتارگرایی واتسون و اسکینز، نظریه شناختی پیاژه از جمله خلاقیتها و نوآوریهای علمی اولیه یا بزرگ می باشند که باعث ایجاد تحولات عمیق علمی و شروع رویکردهای جدید شده اند. خلاقیتها و نوآوریهای علمی ثانویه یا کوچک عبارتند از آن دسته خلاقیتها و نوآوریهای علمی است که در پی خلاقیتها و نوآوریهای علمی اولیه بروز می کنند و شامل بسط و توسعه مفاهیم آنها می باشند. موضوعات تکمیلی وابسته به نظریات ذکر شده فوق، خلاقیتها و نوآوریهای علمی ثانویه یا کوچک محسوب می شوند.
به عنوان مثال، علم فیزیک عبارت است از مجموع خلاقیتها و نوآوریهای اولیه و ثانویه فیزیک، علم ریاضی عبارت است از مجموع خلاقیتها و نوآوریهای اولیه و ثانویه ریاضی و علم روانشناسی عبارت است از مجموع خلاقیتها و نوآوریهای اولیه و ثانویه روانشناسی. بنابراین، خلاقیت و نوآوری علمی عامل پیدایش و رشد و تکامل علوم است و دانشمندان رشته های مختلف علمی از طریق انجام مطالعات و پژوهشهای علمی، درصدد دستیابی به خلاقیتها و نوآوریهای اولیه و ثانویه علمی هستند.

2 - خلاقیت و نوآوری فناورانه

خلاقیت و نوآوری در جنبه های کاربردی و فنی علوم یا به عبارتی خلاقیت و نوآوری در فناوری (تکنولوژی) را می توان خلاقیت و نوآوری فناورانه، (خلاقیت و نوآوری تکنولوژیکی) یا خلاقیت و نوآوری مهندسی نامید.
خلاقیت و نوآوری فناورانه عبارت است از خلق اندیشه ها و طرحهای نو در جنبه های کاربردی علوم و یافتن راه های جدید حل مسائل فنی و مهندسی، اعم از نرم افزاری و یا سخت افزاری.
فناوری (تکنولوژی) معمولا تحت عنوان جنبه های کاربردی علوم تعریف می شود و می تواند در همه رشته های علوم وجود داشته باشد. بنابراین، فناوری و مهندسی هم شامل مفاهیم سخت افزاری و مفاهیم نرم افزاری می گردد و از این رو برای همه رشته های علوم پایه و علوم انسانی، جنبه های فناوری و مهندسی وجود دارد.
رشته های فنی مهندسی مانند مهندسی الکترونیک، مهندسی مکانیک، مهندسی مواد و سایر رشته هایی از قبیل «فناوری و مهندسی سخت افزاری» می باشند. همچنین، حوزه هایی مانند فناوری روانشناسی و مهندسی رفتار، فناوری جامعه شناسی و مهندسی اجتماعی، فناوری آموزشی و مهندسی آموزشی، فناوری اقتصادی و مهندسی اقتصادی، فناوری مدیریت و مهندسی مدیریت، فناوری خلاقیت و نوآوری و مهندسی خلاقیت و نوآوری، از جمله فناوریها و مهندسیهای نرم افزاری هستند.
خلاقیتها و نوآوریهای تکنولوژیکی می توانند به دوسطح کلی خلاقیتها و نوآوریهای تکنولوژیکی اولیه و خلاقیتها و نوآوریهای تکنولوژیکی ثانویه تقسیم شوند. خلاقیتها و نوآوریهای تکنولوژیکی اولیه عبارتند از خلاقیتها و نوآوریهای تکنولوژیکی بنیادی و به عبارتی اختراعات بزرگ مانند اختراع اتوموبیل، لامپ خلاء، اختراع ترانزیستور، اختراع تلفن، اختراع رادیو و اختراع تلویزیون. خلاقیتها و نوآوریهای تکنولوژیکی ثانویه عبارتند از خلاقیتها و نوآوریهای تکمیلی و ابتکارها.
به طور کلی، فناوری تشکیل شده از مجموع خلاقیتها و نوآوریهای تکنولوژیکی اولیه و ثانویه می باشد. واژه اختراع معمولا برای خلاقیتها و نوآوریهای تکنولوژیکی سخت افزاری مانند اختراع رادار و واژه ابداع معمولا برای خلاقیتها و نوآوریهای تکنولوژیکی نرم افزاری مانند ابداع حساب دیفرانسیل و انتگرال یا ابداع شناخت درمانی به کاربرده می شود. هر چند هر دو واژه ممکن است برای هر دو مفهوم به کار برده شوند.

3 - خلاقیت و نوآوری صنعتی

انواع خلاقیت و نوآوری صنعتی را می توان در چهار دسته کلی به شرح زیر طبقه بندی نمود:

الف) خلاقیت و نوآوری بنیادی

خلاقیت و نوآوری بنیادی عبارت است از نوعی خلاقیت و نوآوری اساسی و زیربنایی در فناوری سخت افزاری یا نرم افزاری سازمان صنعتی که موجب تغییر و تحول اساسی و بنیادی در آن سازمان می شود. به عنوان مثال، تبدیل فناوری لامپ خلا به فناوری ترانزیستور، تبدیل فناوری مکانیکی ساخت ساعت به فناوری کوارتز، تبدیل سازمانهای فعلی به سازمانهای مجازی از جمله خلاقیتها و نوآوریهای بنیادی هستند.

ب) خلاقیت و نوآوری فرآیندی

خلاقیت و نوآوری در فرآیند عبارت است از خلاقیت و نوآوری در فرایند، تغییر روشها و تغییر ساز و کارها. خلاقیتها و نوآوریهای سازمانی مانند شیوه های نوین مدیریت کیفیت، روشهای جدید مدیریت بهره وری و شیوه های نوین مدیریت منابع انسانی، سیستمهای نوین مدیریت خلاقیت و نوآوری (مانند نظام مدیریت خلاقیت و نوآوری فراگیر (TCIM) از جمله خلاقیتها و نوآوریهای فرآیندی شمرده می شوند.
خلاقیت و نوآوری در فرایند معمولا موجب افزایش کارآیی، افزایش اثر بخشی، بهبود کیفیت و ارتقای بهره وری سازمان می گردد.

ج) خلاقیت و نوآوری فرآورده ای

خلاقیت و نوآوری فرآورده ای عبارت است از خلاقیت و نوآوری در یکی از ویژگیهای محصول سازمان صنعتی تغییر نوع و کیفیت محصول و یا تولید محصولات جدید و بدیع در سازمان خلاقیت و نوآوری فرآورده ای محسوب می گردد.

4 - خلاقیت و نوآوری در سازمان

سازمانها بر برهه ای از زمان که تحت عناوین مختلف از جمله عصر دانش،عصر فراصنعتی، عصر جامعه اطلاعاتی، عصر سرعت و بالاخره عصر خلاقیت و نوآوری مطرح شده است. خود را در جهت مدیریت تغییرات شتابان و دگرگونیهای ژرف جهانی آماده می سازند، به گونه ای که خلاقیت و نوآوری به عنوان اصلی اساسی از عوامل مهم بقای سازمانها و شرکتهای جوان پذیرفته شده است. براساس این استدلال، کشورهای پیشرفته بر آموزش خلاقیت تأکید بسیار کرده ودر این راستا در انتخاب افراد خلاق، نوآور و آینده نگر، که رهیافتهای بدیع و خلاق برای مسائل پیچیده ارائه کنند، توجه خاص مبذول داشته اند.
سازمانهای خلاق خصوصیات ویژه ای را دارا هستند. مهمترین ویژگی این سازمانها، انعطاف پذیری آنها در رویارویی با بحرانهاست. یکی از دلایل معرفی نظریه اقتضایی مدیریت، بر این موضوع تأکید دارد. سازمانهای انعطاف پذیر با مسائل و تنگناها برخورد منطقی و محققانه داشته، در صورت نیاز به تغییر و تحول، پس از بررسی دقیق و عالمانه، آن را اعمال می کنند. ساختار خلاق، نمایانگر روابط واحدهای آن و نشان دهنده میزان انعطاف پذیری آن است. سازمانهایی که دارای ساختار انعطاف ناپذیر باشند، برای ایجاد همکاری و وحدت در دوران بحران، دچار آشفتگی می شوند.
نگرش جدید دیگری با عنوان «نگرش مدیریت بر مبنای انتظارها» مطرح شده که سعی در توسعه انتظارهای والای انسانی دارد. این نگرش، برتر و والاتر از سایر نگرشهاست، زیرا به جای تأکید بر عناصر عقلایی و عینی مدیریت، بر عنصر انسانی تکیه می کند، چون با این نگرش مدیر تشویق می شود تا امر هدایت و رهبری را براساس انتظارها انجام دهد. کلیه طرحهای سازنده، اقدامها و عملیات، از انتظارها سرچشمه می گیرند.
تغییر سازمانی به عنوان اتخاذ یک فکر یا رفتار جدید به وسیله سازمان مشخص می شود، اما نوآوری سازمان، اتخاذ یک ایده یا رفتار است که برای نوع وضعیت، سازمان، بازار و محیط کلی سازمان جدید است. اولین سازمانی که این ایده را معرفی می کند، به عنوان نوآور در نظر گرفته می شود و سازمانی که کپی می کند، یک تغییر را اتخاذ کرده است. براساس این تعاریف، خلاقیت لازمه نوآوری است. تحقق نوجویی، به خلاقیت وابسته است. اگر چه در عمل نمی توان این دو را از هم متمایز ساخت، ولی می توان تصور کرد که خلاقیت بستر رشد و پیدایی نوآوریهاست. خلاقیت، پیدایی و تولید یک اندیشه و فکر نو است، در حالی که نوآوری عملی ساختن آن اندیشه و فکر است. از خلاقیت تا نوآوری اغلب راهی طولانی در پیش است و تا اندیشه ای نو به صورت محصولی یا خدمتی جدید درآید، زمانی طولانی می گذرد و تلاشها و کوششهای بسیار به عمل می آید. گاهی ایده و اندیشه ای نو از ذهن فرد می تراود و در سالهای بعد آن اندیشه نو توسط فرد دیگری به صورت نوآوری در محصول یا خدمت متجلی می گردد.
خلاقیت، به قدرت ایجاد اندیشه های نو اشاره دارد و نوآوری به معنای کاربردی ساختن آن افکار نو و تازه است.) به طور خلاصه، با درنظر گرفتن نظریه های فوق می توان چنین نتیجه گرفت که خلاقیت اشاره به آوردن چیزی جدید به مرحله وجود داشته و یا به عبارتی به معنای دلالت بر «پیداکردن» چیزهای جدید است، هرچند ممکن است به مرحله استفاده در نیاید. نوآوری به عنوان هر ایده جدیدی است که در برگیرنده توسعه یک محصول، خدمات یا فرآیند می گردد که ممکن است نسبت به یک سازمان، یک صنعت، یا ملت و یا جهان جدید باشد. این نوآوریها به تغییر و انطباق بهتر سازمان با ایده های جدید منجر می شود.

منابع
1 - ده گام به سوی تقویت خلاقیت، نویسنده: جفری بام گارتنر (Jeffrey Baumgartner) ترجمه: حمید میرزاآقایی بهمن 1384
2 - فرنودیان، فرج ا...، مقاله: محتوای درسی و پژوهش خلاقیت دانش آموزان، مجله رشد تکنولوژی آموزشی، شماره های 5، 6 7، سال ششم، سالهای 69 و 1370.
3 - خداداد حسینی، سید حمید، مقاله: نوآوری در سازمانها: مفهوم، انواع و فرایندهامجله علمی پژوهشی اقتصاد و مدیریت، شماره 42، پاییز 1378.
.941 - 241.PP ,NODNOL ,SNOITACILBUP EGAS ,NOITAVONNI GNIGANAM)SDE(REKLAW.D DNA YRNEH.J NI ,SROTAVONNI EHT ,1991.W ,SIVAD - 4
MOC.BPJ.WWW YTIVITAERC RUOY TSOOB OT SPETS 01 RENTRAGMUAB YERFFEJ - 5
.NODNOL ,SSERP YTISREVINU EHT ,TNEMEGANAM NOITAVONNI.TCUDORP ,3991 ,.K ,TLOH - 6
.694 - 874:PP ,04 ,SSENISUB FO LANRUOJ EHT ,SSECORP NOITAVONNI MRIF - ARTNI EHT FO LEDOM EVITPIRCSED A.7691.E.K ,THGINK - 7
ri.isrok.www - 8